Autistisch narcisme

Stress, lastige gevoelens weghouden is niet goed voor je weerbaarheid. “Dat gene met wie of wat je jezelf verbindt, zal je vormen. Soms ten goede, soms ten kwade.”

Langzaam ontneemt autistische narcisme het individu haar identiteit. Het is geen eenvoudige kwestie, want vaak zijn we er ons nauwelijks tot niet van bewust van wat bindingen bij ons aanrichten. Het blijft belangrijk om je bewust te blijven van hoe je leven verloopt en waar je allemaal aan verbonden bent. Want ook het missen van een juiste verbinding kan tot lijden voeren.

Tijd en haar betekenis                                                       

Tijd is de schaal van waarneming van dat wat aanwezig is, maar niet voor iedereen op dezelfde manier. Waarnemen en tijd plooit zich naar de waarnemer, naar waar deze staat, hoe deze beweegt, wat deze kan ver- dragen. De betekenis van tijd, en waarneming, ontvouwt zich pas werkelijk in de aandacht die jij het geeft, of beter gezegd: de aandacht die het nodig heeft om tot leven te komen.

Alles wat groeit, doet dat binnen het perspectief van degene die het ziet. Wat geen aandacht krijgt, verstilt, verschraalt, trekt zich terug. Niet omdat het verdwenen is, maar omdat ons bewustzijn nog niet op de juiste plek kon landen. Op een later moment, vanuit een andere innerlijke positie (bewustzijn), laat het zich opnieuw beleven. Zo verstrijkt tijd niet als een neutrale opeenvolging van momenten, maar als een reeks momenten die zich openen of sluiten naargelang de staat van onze waarneming, vanuit een ander standpunt van bewustzijn.

Tijd voedt ons met inzichten, maar verblindt wanneer we in de haast gevangen raken. Haast is geen tempo, maar een bewustzijn dat zichzelf niet meer registreert. Dan verliezen we de beweging in onszelf die tijd ons eigenlijk wil laten voelen. Op zulke momenten is tijd niet meer iets dat voorbijgaat, maar iets dat blijft bestaan. Een stille aanwezigheid die pas merkbaar wordt wanneer we stoppen met geen aandacht schenken.
– Visiewijszer

Wanneer tijd -heden-verleden-toekomst- zich plooit naar onze waarneming, wordt één ongemakkelijke waarheid zichtbaar: niet alles wat we zien, is wat er werkelijk is. Tijd en bewustzijn vormt zich niet in wat we al kennen, maar in hoe, wat we durven toelaten buiten onze vertrouwde kaders. Tijd vormt ons bewustzijn, bewustzijn vormt zich in relatie tot tijd. En precies daar begint het te schuren.

Want wat gebeurt er wanneer onze waarneming vernauwt? Wanneer tijd geen ruimte meer is om iets te laten rijpen, maar slechts een decor wordt voor onmiddellijke invulling van behoefte?

Actie en reactie
Dan wordt aandacht geen leidraad meer, maar een spanningsveld. Alle energie trekt naar dat ene punt waar verlangen en bevestiging elkaar willen vinden.

Daar, in dat gebied verliest tijd haar wezenlijke betekenis, bewustzijn verliest haar openheid en ontstaat het onvermogen om andersheid te verdragen. Op die breuklijn, waar tijd haar diepte verliest, bewustzijn en waarneming haar breedte, tekent zich een nieuwe crisis af. Een tunnelvisie.

Een nieuwe crisis, een van ongemakkelijke waarheden  

“Ik wil het, en wel nu. Je zorgt maar dat het voor elkaar komt. Of je het nu met mij eens bent of niet.” Het is de echo van deze tijd. Niet altijd direct uitgesproken, maar wel overal, altijd zichtbaar, direct voelbaar.

Autistisch narcisme, niet als diagnose, maar als bewustzijnstoestand. Deze bewustzijnsvernauwing kruipt steeds dieper in onze maatschappij. Waar geduld ooit een deugd was, is het nu iets hopeloos ouderwets, een achterhaald groei ideaal. Geduld lijkt iets dat onze behoefte aan onmiddellijke bevrediging in de weg staat. We worden dagelijks geconfronteerd met dit verschijnsel dat velen niet herkennen en anderen liever niet benoemen: autistisch narcisme. Een mensheid die zichzelf voedt door middel van een quick fix als bevestiging en bescherming, terwijl ze langzaam wegdrijft van empathie, nuance en verantwoordelijkheid.

Autistisch narcisme is allang geen individuele afwijking in persoonlijkheid meer. Het is nu al een complete cultuur, een systeem van weg- kijken geworden waarin wij allemaal, door onoplettendheid, in mee kunnen kantelen.

Het toont zich wanneer mensen zich terugtrekken in hun eigen rigide overtuiging, hun eigen virtuele enclave, en elke andersheid ervaren als persoonlijke aanval. Stilte wordt leegte in plaats van ruimte. Verantwoordelijkheid wordt afgeschoven. Gevoel wordt vermeden. Empathie verschraalt.

In plaats daarvan identificeren we ons met wat ons bevestigt, niet meer met wat ons raakt. Likes, volgers, algoritmes, schone schijn: dit is de wereld waarin de buitenkant glanst, maar de binnenkant verschraald. En precies daar verliest bewustzijn haar voeding, want wat zich niet meer laat voeden door het onbekende, sterft langzaam af.

Persoonlijk ongemak begint bij de vraag die niemand graag stelt: wat ben ik onderweg kwijtgeraakt om hier uit te komen? En misschien een nog diepere waarheid: wat durf ik niet meer toe te laten, te voelen?

We leven in tijden waarin geschiedenis zich herhaalt, maar in een nieuwe gedaante verschijnt. Waar ontbinding door autistisch narcisme ooit een ver-van-ons-bed verschijnsel leek, bevindt het zich nu in ons midden. Niet alleen via schermen en door slogans, maar vooral in woorden, daden, beleid, beelden. En vooral in het absolute machtsmiddel dat controle heet.

Controle, het is de belofte die te mooi klinkt om waar te zijn. De stem die zegt te redden, maar verdeelt. De leider die luid spreekt, maar niet luistert. De collega die altijd gelijk heeft, maar nooit aanwezig is. De ouder die zorgt, maar nooit voor zichzelf. De professional die alles regelt, maar niets lijkt te doorvoelen, aan regels gebonden.

Harde woorden klinken als kracht. Drukke gebaren lijken op zekerheid. Maar onder dat vergulde oppervlak schuilt iets anders: honger naar bewondering, naar invloed, naar bevestiging. Dat is het autistisch narcistisch systeem van deze tijd. De overtuiging dat influencers alle wijsheid bezitten,  luidheid gelijkstaat aan leiderschap en dat zichtbaarheid hetzelfde is als betekenis.

Let op: het gaat over ons. Over hoe wij zelf poorten blijven openen. Wij, burgers, volgers, kijkers, ja-knikkers, voeden deze cultuur met applaus, hashtags, aandacht. We verwarren aanwezigheid met waarde. We verwarren stilte met afwezigheid. We verwarren bevestiging met verbinding, reactie met relatie.

We moeten weer leren conformeren, luister, respect tonen.

De stille verleiding van het ego                                               

Wat zich buiten ons afspeelt, heeft altijd wortels in onszelf. We herkennen deze dynamiek omdat ze in ons leeft. De behoefte om gezien te worden, gehoord te blijven, gelijk te krijgen, het zijn menselijke verlangens. Maar tegen welke prijs?

Verlangens worden gevaarlijk wanneer ze losraken van empathie. Wanneer ze onmiddellijk vervuld móéten worden. Wanneer onvoorwaardelijke waardering de plaats inneemt van verbinding. Wanneer schone schijn het wint van eerlijk voelen.

En wanneer die behoefte niet direct kan worden vervuld, wordt het ego onrustig, hongerig, geactiveerd door wat het níet krijgt. Zo ontstaat een wereld waarin uiterlijk vertoon, harde woorden en grote gebaren worden gezien als waarheid, als leiderschap. Autistisch narcisme krijgt haar voedingsbodem, terwijl onder de oppervlakte, door het gebrek aan werkelijk bewustzijn, een collectief trauma groeit: disconnectie.

De cultuur van bevestiging                                  

We lijken hyperverbonden, maar innerlijk zijn we losgekoppeld. Zodra voelen losraakt van functioneren, wordt handelen mechanisch, bijna gedachteloos, niet kwaadaardig, maar afgestompt door overprikkeling en haast.

Zo ontstaat een mensheid waarvan de buitenkant blinkt, terwijl de binnenkant langzaam verschraalt. Een wereld gecreëerd waarin efficiëntie, volgzaamheid en bling-bling worden bejubeld, terwijl empathie en zelfstandigheid tot risicofactoren zijn verworden.

En dan hebben we het nog niet eens over wie anders denkt, anders leeft, uit een andere cultuur afkomstig is.

De kring van stilte                                                                       

In gezinnen, scholen, teams en organisaties zien we dezelfde verschuiving. Er wordt niet meer geluisterd om te begrijpen, maar om te over- winnen. Niet meer gesproken om kennis te delen, maar om de ander te overtuigen, om te voldoen aan wat verwacht wordt.

Wat niet wordt uitgesproken, borrelt onder de oppervlakte, tot er iets breekt. Meestal niet bij degene die het veroorzaakt, maar bij degene die het te lang heeft verdragen.

De kern                                                           

Er ontstaat een vorm van autistisch narcisme die niet schreeuwt, maar zwijgt. Niet overmoedig is, maar afstandelijk. Niet luid, maar leeg. Het is een bewustzijnstoestand waarin contact wordt vervangen door controle. Waarin voelen als gevaar wordt ervaren en leegte wordt bewaakt alsof het leven ervan afhangt.

Het autistische deel vermijdt gevoel. Het narcistische deel verlangt bewondering. Samen vormen ze een systeem dat handelt zonder zich te verbinden met oorzaak of gevolg, een gevaarlijke vorm van innerlijke ontkoppeling. Wie niet meer geraakt wordt, is ooit opgehouden te voelen. En dat begint niet bij macht, maar bij onmacht.

We geven onze kinderen comfort, maar ontnemen ze weerstand. We vergeten het meest menselijke proces dat er is: vallen en opstaan. We geven bevestiging, maar vergeten richting. We leren ze voelen, maar niet verdragen.

En zo ontstaat een generatie die grenzen stellen ervaart als aanval en verantwoordelijkheid als last, een generatie die geleerd heeft dat “ik wil” genoeg is om te krijgen.

Hoe langer je wordt blootgesteld aan deze cultuur, hoe meer het voelt als persoonlijke waarheid. Een wereldbeeld dat eerst het innerlijk vormgeeft en daarna het gedrag. Want wat we zien, en wat we níét kunnen zien, wordt bepaald door waarnemer, waarneming, positie, beweging en tijd. Dit is de onzichtbare leidraad van bewustzijn.

Twee bewustzijnstoestanden                        

Gezond bewustzijn zegt: “Wat ik zie is gekleurd door mijn geschiedenis, positie en beweging. Daarom heb ik de ander nodig om vollediger te zien.”

Autistisch narcistisch bewustzijn zegt: “Wat ik zie ís de werkelijkheid. Wie iets anders ziet, is gevaarlijk, dom of moet gecorrigeerd worden.”

Gezond bewustzijn accepteert meerdere referentiekaders. Autistisch narcisme maakt van één kader een absolute norm.

En precies dát is waarom dit een crisis is.

Wanneer deze bewustzijnstoestand collectief wordt:

• verdwijnt dialoog,
• wordt nuance gezien als zwakte,
• wordt de ander gereduceerd tot object, vijand, decorstuk.
• Een pion in een spel van winst of verlies

We leven dan in een permanent nu:  zonder verleden dat verwerkt is, zonder toekomst die voorbereid wordt. Tijd wordt dan geen ruimte voor inzicht, maar een stroom prikkels waarin niets meer echt mag blijven hangen.

Waar relativiteit ons uitnodigt te erkennen dat iedereen vanuit een ander punt in deze tijd- ruimte kijkt, doet autistisch narcisme alsof één standpunt de hele werkelijkheid omvat. Het ontkent de ander als volwaardige waarnemer, en daarmee ontneemt het zichzelf de kans om wijszer te worden.
-Visiewijszer

We staan op een kruispunt waar gemak, snelheid en bevestiging ons verleiden om steeds minder werkelijk te zien. Met een samenleving die niet meer durft te voelen, verliest de mensheid uiteindelijk haar vermogen om te be- leven. De weg vooruit begint niet met protocollen, labels of snelle verklaringen, maar met het herstellen van onze waarneming: de moed om onszelf te bevragen, de ander als volwaardig te erkennen, en de stilte opnieuw toe te laten als ruimte voor inzicht.

Want bewustzijn begint niet met zeker weten, maar met durven kijken, durven loslaten wat ons houvast leek. Om opnieuw te ontdekken dat onzekerheid geen bedreiging is maar de geboortegrond van vernieuwing, verandering en echte verbinding met elkaar.